در این باره حضرت امیرالمومنین می فرمایند: « فباض وفرخ فی صدورهم ودب ودرج فی حجورهم» [1]. باض یعنی شیطان بیضه می گذارد . تخم گذاری می کند . بعد که تخمگذاری کرد ، آن را باز می کند تا جوجه شود ، بعد آن را پرورش می دهد تا بزرگ شود . می شود خطوات یا مراحل کار شیطان را با استفاده از قرآن و روایات چنین تصویر نمود :
شیطان ابتدا کمین می کند و در راه مستقیم می نشیند: " لأََقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ الْمُسْتَقِیمَ " .[2]
تماس می گیرد . "اذا مسهم طائف من الشیطان"[3] و " هَمَزاتِ الشَّیاطِینِ" "[4].
سپس وسوسه می کند : " یوسوس فی صدور الناس ".[5]
در دل فرد وارد می شود: " اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ لَهُ فِی قُلُوبِنَا مَدْخَلًا " [6]
پس از وارد شدن قصد توطن می کند: " وَ لَا تُوطِنَنَّ لَهُ فِیمَا لَدَیْنَا مَنْزِلًا ".[7]
سپس شروع به فعالیت می کند: "فباض. فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ "[8].
به کار هایش توسعه می دهد : "ودب ودرج فی حجورهم ".[9]
سپس فرد دوست شیطان می شود: "ِاخْوانَ الشَّیاطِینِ".[10] و "أَوْلِیاءَ الشَّیْطانِ. "[11]
شیطان کاملا غلبه می نماید: "اسْتَحْوَذَعَلَیْهِمُ الشَّیْطانُ "[12].
سپس فرد کاملا در اختیار شیطان قرار می گیرد ، و او هرگونه خواست استفاده می کند:" مَرْتَعاً لِلشَّیْطَانِ "
فرد سرپرستی شیطان را قبول می کند و آن را بر خود لازم می داند. : و قد علمتم أن هؤلاء القوم قد لزموا طاعة الشیطان و تولوا عن طاعة الرحمن و أظهروا الفساد . امام حسین(ع) در باره لشکر شام فرمودند: اینها برخودشان طاعت شیطان را الزامی می دانند. [13]
آنقدر کار می نماید که فرد خود شیطان می شود ، بلکه استاد شیطان می شود:« وَ کَذلِکَ جَعَلْنا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا شَیاطِینَ الإِْنْسِ وَ الْجِنِّ یُوحِی بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً وَ لَوْ شاءَ رَبُّکَ ما فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَ ما یَفْتَرُونَ » این چنین در برابر هر پیامبرى ، دشمنى از شیاطین انس و جنّ قرار دادیم ؛ آنها بطور سرى (و درگوشى) سخنان فریبنده و بىاساس (براى اغفال مردم) به یکدیگر مىگفتند ؛ و اگر پروردگارت مىخواست ، چنین نمىکردند؛ (و مىتوانست جلو آنها را بگیرد ؛ ولى اجبار سودى ندارد.) بنابر این ، آنها و تهمتهایشان را به حال خود واگذار![14]
در بیان نورانی حضرت علی (علیه السلام) نیز ضمن مذمت مریدان شیطان، مراحلی برای پیروی از شیطان ذکر شده است:
اِتَّخَذُوا الشَّیْطانَ لاَِمْرِهِمْ مِلاکاً، وَ اتَّخَذَهُمْ لَهُ اَشْراکاً،
شیطان را ملاک و پشتوانه زندگى خود گرفتند، او هم از آنان به عنوان دام استفاده کرد،
فَباضَ وَ فَرَّخَ فى صُدُورِهِمْ، وَ دَبَّ وَ دَرَجَ فى حُجُورِهِمْ، فَنَظَرَ بِاَعْیُنِهِمْ،
در درونشان لانه کرد، و در دامنشان پرورش یافت، چشمشان در دیدنْ چشم شیطان،
وَ نَطَقَ بِاَلْسِنَتِهِمْ، فَرَکِبَ بِهِمُ الزَّلَلَ، وَ زَیَّنَ لَهُمُ الْخَطَلَ،
و زبانشان در گفتنْ زبان شیطان شد، بر مرکب لغزشها سوارشان کرد، و امور فاسد را در دیدگانشان جلوه داد،
فِعْلَ مَنْ قَدْ شَرِکَهُ الشَّیْطانُ فى سُلْطانِهِ، وَ نَطَقَ بِالْباطِلِ عَلى لِسانِهِ.
کارشان کار کسى است که شیطان او را شریک سلطنت خود قرار داده، و با زبان او به یاوه سرایى برخاسته است.
_______________________________
[1] - نهج البلاغة ج 1 ص 42 .
[2] اعراف 16.
[3] عراف،201.
[4] مؤمنون،97.
[5] ناس، 5.
[6] الصحیفة السجادیه الکاملة- الامام زین العابدین (ع) ص 93 .
[7] همان.
[8] نهج البلاغة همان.
[9] همان.
[10] اسراء،27.
[11] نساء،79.
[12] بحار الأنوار، ج 2 ، ص 181.
[13] بحارالأنوار ج ، 44 ص ، 382.
[14] انعام ،112.
خطبه 7 نهج البلاغه